بزرگترین گناه از نگاه امام خمینی ره
آدمی در میان تمامی موجوداتی که از سوی خداوند خلق شده‌اند مقامی رفیع دارند و به عنایت خاص و کرامت تمام الهی مزین است، چنانچه می‌فرماید: «وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنی آدَمَ وَ حَمَلْناهُمْ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّیِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلى کَثیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضیلا؛ ما آدمیزادگان را گرامى داشتیم و آنها را در خشکى و دریا، (بر مرکب‌های راهوار) حمل کردیم و از انواع روزی‌های پاکیزه به آنان روزى دادیم و آنها را بر بسیارى از موجوداتى که خلق کردهایم، برترى بخشیدیم».(1) مقصود از تکریم اختصاص دادن به عنایت و شرافت دادن به خصوصیتى است که در دیگران نباشد، و با همین خصوصیت است که معناى تکریم با تفضیل فرق پیدا مىکند. نیز در تکریم تنها شخص مورد تکریم مورد نظر است تا حائز کرامتی ویژه شود.
آدمی نیز به واسطه همین عنایت‌ها و کرامت‌های ویژه خالق محبوب خویش است که پی‌درپی به پروردگار خویش امیدوار شده است و خود را لایق لطف سرشار و مهربانی بی‌شمار او می‌بیند. امیدی که سرتاسر وجود بنده را فرا می‌گیرد.
اوست که صفحه با عظمت هستى را به وجود آورده، و این همه نقش رنگارنگ بر آن نقّاشى نموده، از خاک ناچیز نطفه انسان را ساخته، و در تاریک خانه رحمْ بدن و صورت وى را آراسته، آنگاه از روح خود در او دمیده، و آنچه لازمه رشد و کمال بوده مایه آن را در وجودش نهاده، سپس وى را با بدرقه محبّت و لطفش به دنیا آورده، و آغوش مهر مادر و عشق پدر را جایگاه او قرار داده، از سینه مادر به او شیر گوارا نوشانده، و پدر را خدمتکار دست به سینه او فرموده، پس از مدتى از میان لثههایش دندان رویانیده، و به تدریج سفره زندگى را در خور او پهن کرده و وى را به انواع نعمتهاى ظاهرى و باطنى آراسته، البته باید نهایت امید وى باشد؛ زیرا تمام تکیهگاههایى که بشر براى خود انتخاب کرده بناى بر آب است، و در طول تاریخ بسیار اتفاق افتاده که امید افراد به افراد یا امید افراد به عناصر و اشیا، تبدیل به یأس و ناامیدى شده و تنها جایی که امید کسى ناامید نشده پیشگاه مقدّس حضرت اوست.
دردمندى به در خانهاش نرفت که دردش دوا نشد، حاجتمندى به او مراجعه نکرد مگر این که حاجتش برآورده شد، مستمندى از او نخواست، مگر این که به خواستهاش رسید، قرض دارى نزد او نرفت مگر این که قرضش ادا شد. گنه‌کاری به حضرتش ننالید مگر این که گناهش در دایره عفو و بخشش رفت.(2)
او که آمال جویندگان هر خیری است؛ «یا مَن أَرجُوهُ لِکُلِّ خَیرٍ؛ ای کسی که در هر خیری که می‌طلبم تو را می‌جویم و امیدوار توام»(3). آیا خیر بالاتر و نیکوتر از صاحب خیرات و خوبی‌ها یافت می‌شود؟ غیر از او کسی شایسته‌ی دل سپاری دلدادگی پیدا شدنی است؟
انسان به امید زنده است، اما امید به هر چیزى با تمام شدن آن چیز، پایان مىپذیرد و به یأس مبدّل مىشود. ولى رحمت و فضل الهى، منبع فیض و حیاتى است که امیدواران به آن، هیچگاه احساس خستگى نمىکنند.
از همین روست که امامان معصوم و عارفان حقیقی الهی همواره فیض امیدواری را از خداوند طلب می‌کردند و آن را نعمتی از سوی او می‌شمردند. در دعای شب نهم ماه مبارک رمضان آمده است: «وَ اقْذِفْ رَجَاءَکَ فِی قَلْبِی حَتَّى لَا أَرْجُو أَحَداً سِوَاکَ عَلَیْکَ سَیِّدِی تَوَکَّلْتُ وَ إِلَیْکَ مَوْلَایَ أَنَبْتُ فَارْحَمْنِی وَ إِلَیْکَ الْمَصِیر…؛ و امیدت را در دلم بیفکن تا به غیر تو امید نداشته باشم. آقای من! بر تو توکل نمودم، مولای من! به درگاه تو توبه کردم و بازگشت همه به سوی توست…»(4).
خوشا به حال آنکه امید به فضل و رحمت و مغفرت الهی را پشتوانه عمل کم و ناچیز خود می‌کند و چشم به عفو رحمت پروردگار امیدواران می‌دوزد. امیدواری به کرم خداوند امر عظیمی است که همواره مورد سفارش و تأکید قرآن، روایات و بزرگان و پیشوایان کمال و معرفت بوده است؛ تا آنجا که یأس و نا امیدی را بزرگترین گناه در مسیر سعادت بشر دانسته‌اند. عارف بزرگوار و عالم ربانی، حضرت امام خمینی (رحمه الله) گوید:
«ای عزیز! از لطف خداوند مأیوس مشو و از رحمت حق نامید مباش که اگر به مقدار مقدور اقدام کنی، حق تعالی راه را بر تو سهل می‌کند و راه نجات را به تو نشان می‌دهد. بدان که یأس از رحمت حق، بزرگترین گناهی است که گمان نمی‌کنم در نفس، گناهی بدتر و بیشتر از آن تأثیر نماید. انسان مأیوس از رحمت، چنان ظلمتی قلبش را فرا بگیرد و چنان افسارش گسیخته شود که با هیچ چیز اصلاحش نمی‌توان نمود. مبادا از رحمت حق غافل شوی و گناهان و تبعات آن در نظرت بزرگ آید. رحمت حق از همه چیز بزرگ‌تر و به هر چیز شامل است؛ داد حق را قابلیت شرط نیست. تو از اول چه بودی؟ در ظلمت عدم، قابلت و استعدادی نیست. حق ـ جل و علا ـ ، بی استعداد و استحقاق و بدون پرسش و سابقه دعا، تو را نعمت وجود و کمالات وجود بخشید و تمام موجودات مسخر تو کرد، اکنون هم از عدم صرف و از نابودی محض، حالت بدتر نشده، خداوند وعده رحمت داده و وعده مغفرت فرموده. تو یک قدم پیش بیا و به سوی درگاه او قدم گذار، او خود از تو با هر وسیله‌ای هست، دستگیری می‌فرماید و اگر نتوانستی حقوق او به جای آوری، از حقوق خود می‌گذرد و حقوق دیگران را اگر نتوانستی ادا کنی، جبران می‌فرماید. ای عزیز! راه حق سهل است و آسان ولی قدری توجه می‌خواهد؛ اقدام باید کرد»(5).
پی‌نوشت‌ها:
1. اسراء: 70.
2. تفسیر و شرح صحیفه سجادیه، ج 10، ص 150
3. بحار الانوار، ج 45؛ ص 390 (دعای هر روز ماه رجب).
4. بحار الانوار، ج 95، ص 29.
05 چهل حدیث، ص 278./919/ی703/ن
