سیمای حوزه

رمضان ماه رحمت

قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله وسلم : … وَ هُوَ شَـهْرٌ أَوَّلُهُ رَحْـمَةٌ وأَوْسَطُهُ مَغْفِرَةٌ وَاخِرُهُ عِتْقٌ مِنَ النّارِ. [بحار الانوار، ج ۹۳، ص ۳۴۲]

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «رمضـان» ماهى است که ابتـدایش رحمت است و میانه اش مغفرت و پایانش آزادى از آتش جهنم.

فاطمه زهرا سرّ لیلة‌القدر

چکیده
در این نوشتار، سعی بر آن است نسبت و تعامل باطن و حقیقت وجود فاطمه زهرا علیهاالسلام با حقیقت وجود و باطن «لیلة القدر» مقایسه شود و در محورهای «تعیّن و تعیین اصل وجود» و «هندسه خلقت و شریعت»، بر ویژگی‌های اشتراکی و مشابهت‌های این دو آفریده عظیم تأکید گردد. در این مقاله، منزلت سه عالم «سرشت»، «سرنوشت» و «شخصیت حضرت فاطمه علیهاالسلام » با رویکردی تطبیقی بررسی می‌شود.

مقدّمه
معرفت به همه مؤلّفه‌های شخصیتِ برجسته و هستیِ شاخص و ممتازِ یگانه زنان در همه اعصار و امصار و در دو عالم پیدا و پنهان بسیار مشکل و معسور می‌نماید؛ چه اینکه از حیث «هویّت وجودی» ـ نه «ماهیت مفهومی» ـ و حقایق درون ذاتی، از باب «وَمَا مِنَّا إِلَّا لَهُ مَقَامٌ مَّعْلُومٌ» (صافات: 164) تکرارناپذیر و همتانابردار و ادراک‌ناشدنی است؛ و هرچه از حیث وجودی، قوی‌تر، شدیدتر و کامل‌تر بوده و تجرّد بیشتری داشته باشد و به هستی محض قرب یابد مصداق «لایُدرِکُه بُعدُ الهِمَم و لایَنالُه غَوصُ الفِطَن»(2) خواهد شد که نه حکیم با ادراک حصولی و نه عارف با ادراک حضوری خویش، توان درک و معرفت به قلّه‌های بلند و منیع ذات و شخصیت وجودی او را ندارد و عرفانِ به آن انسان کامل هر آینه اعتراف به «جهل» و «عجز» از معرفت به حقیقت ذاتی اوست. اما راه ورود به بهشت ذات و جنّت وجود و هستی او نیز مسدود و بسته نیست، بلکه معرفت به مراتب و درجاتی از هستی و کمالات وجودی او ممکن و میسور است؛ یعنی اکتناه به ذات انسان کامل، که مظهری از «لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَی‌ءٌ»(شوری: 11) و «وَلَمْ یَکُن لَّهُ کُفُوا أَحَد» (توحید: 4) شده و جامع اسماء جمال و جلال الهی است و کون جامع، تا غیب و شهادت وجود مطلق و مضاف هستی را در خانه خویشتن به هم گِره زده، راه ورود به حقیقت ذاتش را بر روی نامحرمان و محرومان از تماشاگه راز مسدود می‌نماید و تنها محرمان دل در حرم وجود و حریم هستیِ تشبّه یافته به هستی مطلق و مطلق هستی او راه دارند تا «لم یَحجبُها عن واجبِ معرفتهِ»(3) نیز صورت پذیرد و الگوشناسی و الگوپذیری در مقام استکمال وجودی با حرکت جوهری، تجدّد امثالی و حرکت حبّی(4) تعیّن یابد.
شخصیت جامع‌الابعاد و بلکه جامع‌الاضداد انسان کاملی همچون فاطمه زهرا علیهاالسلام و وجود نورانی و الهی آن انسان معصوم و حجت بالغه و خلیفه خدای سبحان به دلیل قرب وجودی به وجود مطلق، قابل ادراک به تمام معنا و معرفت‌پذیر به صورت کامل و جامع و تمام عیار نیست و از جمله، تشابه و تقارب وجودی لیلة القدر و فاطمه زهرا علیهاالسلام در همین نکته بلیغ، عمیق و انیق نهفته است که چنان‌که «لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَمَا أَدْرَاکَ مَا لَیْلَةُ الْقَدْر»(قدر:1ـ2)، و «اِنّما سُمّیت فاطمةُ لاَنّ الخَلْقَ فُطِموا عَن معرفتِها»(5) و لیلة القدر مراتب‌پذیر و مشکّک و فاطمه علیهاالسلام نیز از حیث وجودی مرتبه‌پذیر و دارای درجات وجودی است که باید برای ادراک به قدر میسور و ممکنِ آن یادگار رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله رقای وجودی و توسعه در هستی و بسط ذاتی یافت و به مقام لیلة‌القدر تقرّب پیدا کرد. خدای سبحان عقل و دل انسان را مستعد و شایسته معرفت به اسوه‌های جمال و جلالی‌اش قرار داد که انسان متکامل در پرتو هدایت، حمایت، ارشاد و اشارت انسان کامل، که انسان مکمّل است، باید به عقل‌پروری و مهرورزی و محبتِ وجودی سیر صعودی یابد و قوس صعود را در عوالم وجود طی نماید تا به شبستان شهود و بزم وجود همچون فاطمه‌ای معصوم و ثمره شجره وجود بار یابد.

صفحات: 1· 2

شب سرنوشـت سـاز

قالَ الصّادِقُ علیه السلام: رَأْسُ السَّنَـةِ لَیْلَةُ الْقَـدْرِ یُکْتَبُ فیها ما یَکُونُ مِنَ السَّنَةِ اِلَى السَّنَةِ. [وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۲۵۸ ح ۸٫]

امام صادق علیه السلام فرمود: آغاز سال (حساب اعمال) شب قدر است. در آن شب برنامه سال آینده نوشته مى شود.

افـطارى دادن (۲)

قالَ الْکاظِمُ علیه السلام: فِطْرُکَ أَخاکَ الصّائِمَ خَیْـرٌ مِنْ صِیـامِکَ. [الکافى، ج ۴، ص ۶۸، ح ۲]

امام کاظم علیه السلام فرمود: افـطارى دادن به برادر روزه دارت، از گرفتن روزه (مُستحبّى) بهتر است.

افــطارى دادن (۱)

قالَ الصّادِقُ علیه السلام: مَنْ فَطَرَ صائِما فَلَهُ مِثْلُ أَجْرِهِ. [الکافى، ج ۴، ص ۶۸، ح ۱]

امام صادق علیه السلام فرمود: هرکس روزه دارى را افـطار دهـد، براى او هم مثل اجر روزه دار است.

روزه مُسـتحبّى

قالَ الصّادِقُ علیه السلام: مَنْ جآء بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها مِنْ ذلِکَ صِیامُ ثَلاثَةِ أَیّامٍ مِنْ کُلِّ شَهْرٍ. [وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۳۱۳، ح ۳۳]

امام صادق علیه السلام فرمود: هرکس کار نیکى انجام دهد ده برابر آن پاداش دارد و از جمله آنها سه روز روزه در هر ماه است.

نكته هاي تربيتي روزه

«روزه» يكي از برنامه هاي تربيتي و تكامل دهنده انسان و ضامن سعادت دنيا و آخرت و سلامت جسم و روح آدمي است. روزه رمز تقوا و پرهيزكاري ؛ تهذيب نفس و پالايش درون؛ تمرين صبر، خودداري و ايستادگي در برابر تمايلات اهريمني نفس سركش؛ و مبارزه با شيطان است.
روزه مكتب انسان ساز، آرامش دهنده روح و روان، تربيت دهنده نيروهاي دروني، و زيبا كننده چهره شخصيت انسان در پرتو وصل به نيروي لايزال الهي است و جان انسان را در مسير نسيم هاي رحمت الهي قرار مي دهد.
روزه خانه تكاني دل از گناه و آلودگي، صفاي باطن، و شكوفا كننده نهال ايمان در بوستان جان است. بايد آن را يك موهبت الهي دانست كه اثراتش در رشد و بالندگي، تربيت روح، اصلاح رفتار و اعتلاي بهداشت رواني وصف ناشدني است. آنچه پيش رو داريد، تنها بخشي از آثار و فوايد تربيتي شگفت انگيز روزه است، كه از نظر خوانندگان گرامي مي گذرد.

دست يابي به ملكه تقوا

صفحات: 1· 2

دعـاى روزه ‏داران

قالَ الْکاظِمُ علیه السلام: دَعْـوَةُ الصّـائِـمِ تُسْتَجابُ عِنْدَ اِفْطارِهِ. [بحار الانوار، ج ۹۳، ص ۲۵۵، ح ۳۳]

امام کاظم علیه السلام فرمود: دعـاى شخـص روزه دار هنگام افطار مُستجاب مى شود.