سیمای حوزه

مأموریت نظام پژوهشی

مأموریت نظام پژوهشی عبارت است از طراحی، برنامه ریزی، اجرا و نظارت بر اجرای فرایند پژوهش وتوسعه منابع انسانی متناسب با الزامات طرح نظام پژوهش کارآمد حوزه معارف دینی.
اهداف

اهداف اصلی نظام پژوهشی عبارت اند از:
1- آموزش و توانمندسازی منابع انسانی مرتبط با حوزه معارف اسلامی و علوم دینی؛
2- آموزش وتوانمندسازی مدیران پژوهشی در سطوح راهبردی (عالی) اجرایی (میانی) و عملیاتی با محوریت و طرح نظام پژوهشی کارآمد معارف دین و مطالعات فلسفی و الزامات آن؛
3- آموزش و توانمندسازی کارشناسان صف و ستاد بخش های پژوهشی با محوریت نظام پژوهش درجامع معارف دینی و مطالعات فلسفی و الزامات آن؛
4- تربیت مدرس برای سریان دادن آموزه های مورد نیاز در کلیات نظام با یک ادبیات بومی، دینی علمی، کارآمد، مشترک و متفاهم؛
5- آموزش و توجیه عوامل کلیدی اثر گذار بر نظام پژوهشی در حوزه معارف اسلامی و فلسفه.

وظایف مدیریت پژوهش در حوزه معارف دینی

وظایف مدیریت پژوهش در حوزه معارف دین در راستای تحقق بخشیدن به اهداف مورد نظر و مأموریت محوله عبارت اند از:
1- طراحی دوره های آموزشی در قالب برگزاری کلاس، همایش،کارگاه و نشست های منطقه ای؛
2- طراحی دوره های آموزشی غیر حضوری (مجازی) و از راه دور؛
3- نیازسنجی پژوهشی با توجه به الزامات نظام پژوهشی و نیازهای عوامل انسانی مرتبط با آن؛
4- برنامه ریزی دوره های آموزش به صورت کوتاه مدت و میان مدت براساس نیاز سنجی ها؛
5- تربیت مدرس برای برگزاری دوره های مورد نیاز؛
6- اجرای برنامه های آموزشی با استفاده از استادان و صاحب نظران و کارشناسان داخل و خارج؛
7- نظارت بر حسن اجرای برنامه های پژوهشی و ارزیابی کارآمدی و اثر بخشی آنها.
امروزه متأسفانه شاهد هستیم که در مدارس و مراکز تعلیم و تربیت دین ما تعامل گاه یک طرفه است و بعد از سال ها و در سال های فرازین بحث و جدل علمی آغاز می شود و یا پژوهش مورد توجه قرار می گیرد.
با اینکه پژوهش و جست و جو و ارائه ادله و براهین در دوران کمال و پختگی افراد توصیه می شود و استماع و التزام به آموخته های استاد در آغاز راه سفارش می شود، برای پژوهیدن و پژوهشگر شدن روح ناآرام و جست و جو گر از همان قدم اول باید به دنبال یافته های پنهان و فضاهای نهان باشد. این دعوای تاریخی از قبل از میلاد وجود داشته است تا جایی که به یک مناقشه تاریخی نیز اشاره می شود.
جامعیت نظام پژوهش

ادامه »

امام خامنه ای ^{مدظله العالی} : مسأله‌ى وحدت حوزه و دانشگاه به اعتقاد من یكى از اساسى‌ترین و پیچیده‌ترین و عمیق‌ترین مسائل انقلاب است.
بخش‌هایی از بیانات معظم‌له به مناسبت 27 آذر، روز وحدت حوزه و دانشگاه به این شرح است:
وحدت حوزه و دانشگاه، یعنی: وحدت در اهداف كلى، وحدت در كامل ساختن این ملت و این كشور و حركت با یكدیگر و عبور در دو خط موازى، بدون اصطكاك با هم؛ یعنى هر دو، كار خودشان را بكنند؛ اما براى یك هدف و آن هدف، ساختن و كامل كردن ملت و كشور ایران است. این‌طور باید حركت كرد.

ادامه »

ادامه »

مشخصه های نظام پژوهش

در برخی منابع از نظام پژوهش با عنوان «مدیریت در پژوهش» یاد شده است. باید در نظر داشت که مدیریت تنها جنبه فرایندی را در بر می گیرد و چنین تعبیری، از آن حکایت دارد که به کلیه ابعاد تحقیق توجه نشده است. همچنین این نکته حائز اهمیت است که مفهوم مدیریت در گرایش های مربوط به ارتباط دیگران خلاصه می شود؛ در صورتی که نظام پژوهش بینشی است که از ماهیت کار پژوهش و اشتغال به آن ناشی می شود و بر رفتار و نگرش پژوهشگران و روند پژوهش اثر می گذارد. به هر حال مشخصه های نظام پژوهش را می توان چنین برشمرد.
تکامل گرایی

نظام پژوهش زمانی ضرورت می یابد که آگاهی از ماهیت و ابعاد مسائل و راه حل های مربوط به آن، به عنوان یک نیاز مطرح گردد. که این مهم در حوزه معارف اسلامی و فلسفه و معارف دینی به خوبی شهود است.
به عبارت دیگر، پژوهش تلاش آگاهی جویانه ای است که معمولاً به دنبال اعتقاد به کامل نبودن معلومات به آن متوسل می شوند و در حقیقت نقش توسل به پژوهش، اعتراف به کامل نبودن آگاهی را دارد. (1) با تأمل در این نکته، می توان دریافت که لازمه پژوهش، اعتقاد به بازشناسی مسائل و پدیده هاست و پژوهشگرانی که از فرهنگ پژوهش برخوردارند از کنار مسائل به سادگی می گذرند. بنابراین، افرادی که تصور می کنند به عمل نهایی رسیده اند و حاضر نیستند در صحت شناخت های خود تردید داشته باشند، از فرهنگ تحقیق به دورند وحتی در صورت آگاهی از روش های تحقیق، نمی توانند در پژوهش ها از موضع گیری های محققانه برخوردار باشند.
پرهیز از مطلق انگاری

ادامه »

همزمان با برگزاری “اولین جشنواره استانی علامه حلی ره” از معاون پژوهش برتر مدارس علمیه خواهران استان چهارمحال و بختیاری تقدیر به عمل آمد.

در مراسم اختتامیه جشنواره استانی علامه حلی ره، معاون پژوهش مدرسه علمیه زینبیه ^{علیها السلام} فارسان و معاون پژوهش(سابق) مدرسه علمیه الزهراء ^{علیها السلام} لردگان به عنوان معاون پژوهش برتر از میان معاونین پژوهش مدارس علمیه خواهران استان معرفی شدند و به آنان لوح تقدیر و هدیه نفیس اعطا شد.

همچنین از زحمات بی دریغ معاون پژوهش مدیریت حوزه علمیه خواهران استان چهارمحال و بختیاری تقدیر شد.

اولین جشنواره استانی علامه حلی ره

 آیین تجلیل از برگزیدگان و منتخبین همزمان با هفته پژوهش روز شنبه مورخ  25/9/96  رأس ساعت 14 در شهرکرد برگزار شد.

در این دوره جشنواره 201 اثر از حوزه علمیه برادران و 214 اثر از حوزه علمیه خواهران به دبیر خانه استانی جشنواره ارسال شد که از این تعداد و پس از انجام بررسی های لازم و ارزیابی آثار، تعداد 14 اثر به عنوان اثر برگزیده انتخاب گردید که به تفکیک 10 اثر را خواهران و 4 اثر را برادران به خود اختصاص دادند و در بخش شایسته تقدیر نیز از میان 27 اثر منتخب 20 اثر مربوط به خواهران و 7 اثر مربوط به برادران انتخاب گردید.

در این جشنواره سرکار خانم نجمه مولوی وردنجانی با اثر “معنا شناسی واژه عبودیت و کاربردهای آن در قرآن” به عنوان برگزیده اول، سرکار خانم سیده لیلا صالحی با اثر “هماهنگی و نظام مسبحات سبع” به عنوان برگزیده دوم، خانم ها: مژگان فیروزی، نجمه علیرضایی، رضوان مرادی، زینب برخش، راضیه بابامیر، لاله خلیلی، پری امیری، معصومه ملائی به عنوان برگزیده سوم معرفی شدند.

همچنین خانم ها: زهره صفایی، مرجان موسایی گله، الهام رفیعی وردنجانی، فاطمه کرمی وانانی، سهیلا کرمی، راضیه غفاری، شهلا خدایار، سیده زهرا موسوی، فاطمه قربانی، گلی لطیفی نژاد، مطهره نوری، دلکش علیزاده، مریم خدابخشی، پری فرجی، صدیقه مولوی، فاطمه مولوی، اکرم اصغرزاده، آمنه حسنی، سیده مریم صالحی ساداتی و عاطفه امانی بنی به عنوان شایسته تقدیر انتخاب شدند.

مرکز تخصصی معصومیه ^{علیها السلام} شهرکرد کرسی آزاد اندیشی با موضوع “نقش حوزه های علمیه خواهران در تمدن نوین اسلامی” را برگزار نمود.

در این کرسی که ارائه کننده بحث جناب حجه الاسلام  اقای دکتر مختاری بودند بحث خود را با تعریفی از تمدن نوین اغاز کردند ، که در اصل  این کلمه واژه عربی است ،و در اصطلاح مجموعه ای از علم و هنر وآداب در راستای آموزه های دینی و همچنین  نظم پذیری بشر به مرحله ای برسد که نظم اجتماعی را بپذیرد که موجب رشد تمدن اسلامی می شود. وقتی که انسان به مرحله ای از پیشرفت برسد را تمدن می گویند.

مقام معظم رهبری دامه برکاته پنج مرحله را برای انقلاب اسلامی مطرح  می کنند :الف) با سرنگونی رژیم قبلی حکومت اسلامی جایگزین آن شد. ب) ایجاد نظام اسلامی یکی از معجزات الهی است که علی رغم مشکلات که  در اوایل انقلاب وجود داشت منجر به شکل گیری قانون اساسی شد.ج)حوره ها در شکل گیری دولت اسلامی نقش بسزایی داشته اند.د)جامعه اسلامی : جامعه ای که حاکمیت ارزش های اسلامی را داشته باشد .ه) وهدف غایی تمدن اسلامی است.از قرن 2 تا 6 تمدن اسلامی رو به رشد است ولی در قرن هفتم افول تمدن را می بینیم، در حاکمیت نوین این ادعا هست که توانایی که در اسلام هست عامل این تمدن شده است .حال آیا حوزه علمیه در ایجاد تمدن نوین اسلامی نقشی دارند؟ ایا نقش خود را ایفا کرده است؟

تمدن اسلامی و تمدن مسلمانان هر د.و مطرح است . ویل دورانت تمدن را دارای4رکن اساسی می داند : 1- جامعه به یک ثبات اقتصادی برسد که همه به فکر منافع شخصی نباشند.2- سازمان سیاسی بشر به رشدی رسیده که پذیرفته یک نظم را حاکم کند.3- سنن اخلاقی : عصر قبل از رنسانس را تمدن به حساب نمی آورد چون سنن اخلاقی حاکم نبوده .ما از تمدن اسلامی دومعنا را می فهمید :الف) جامعه اسلامی ب) سالهای معادل قرون وسطی را تمدن اسلامی می نامند. اسلام در نگرش تو حیدی ما را از کثرت به وحدت می رساند . نوع نگاه اسلام به آرمان متمایز است والا بشر قبلا هم تمدن داشته است .

همچنین

دراین کرسی منتقد بحث جناب حجه الاسلام اقای دکتر نادری بودندکه بیان داشته اند ، هدف انقلاب اسلامی تمدن اسلامی است و از قید تمدن نوین می توان فهمید که قبلا تمدن داشته ایم ما باید اول عناصر تشکیل دهنده تمدن را بشناسیم و مطلب بعدی آیا تمدن اسلامی داریم و داشته ایم یا اینکه تمدن مسلمانان را داشته ایم و آیا اسلام در تمدن مسلمانان نقش داشته است ؟

عناصر تشکیل دهنده عبارتند از 1- علم 2- نظم ،آیا نظم اسلامی و غربی فرق دارد3- وحدت 4- تعاون 5- نگرش فرا قومی 6- اخلاق 7- فنون اینها نهادهای عرضی هستند که قید بردار نیستند .

حال سوال مطرح می شود،آیا صرف حضور مسلمانان می تواند باعث تمدن اسلامی گردد؟آیا تمدن اسلامی که از شمال آفریقا بوده تا آسیا با هم تناسب دارند؟ آیا در قرن چهارم اوج تمدن بوده یا ریشه های علم اسلامی رازدند ؟

جمع بندی اینکه چگونه  ما از تمدن قبلی اسلامی قرار است به تمدن نوین اسلامی برسیم جای سوال است ؟

در یک نگاه کلی تمدن همان نظم پذیری بشر که به مرحله ای برسد که نظم اجتماعی را پذیرفته و موجب رشد تمدن اسلامی شود، در جامعه آرمانی که هدف نهایی از ارسال رسل را محقق سازد مانند عدالت و تفکر توحیدی .بین تمدن اسلامی وغربی کاملا تفاوت وجود دارد ، هدف انقلاب اسلامی رسیدن به تمدن اسلامی است . در قرنی که حاکمیت شیعه را داریم حوزه علمیه در تمام زمینه ها و ارکان تمدن می تواند نقش داشته باشد. در تمدن اسلامی ما وظیفه داریم حتی نظام اقتصادی را براساس شاخصه های اسلامی معرفی کنیم در بحث فرهنگ ، سیاست ،فقه ، مباحث اجتماعی نقش اساسی داشته باشیم.

امام حسن ^{علیه السلام} پس از هفت ماه و بیست و چهار روزخلافت ظاهری، در پانزدهم جمادی الاولی سال چهل و یکم هجری قمری اقدام به صلح با معاویه نمودند و خلافت را واگذار نمودند .
این صلح حاصل درایت امام حسن ^{علیه السلام} در شرایط پیچیده آن زمان بود و هدف نهایی آن پایداری دین شریف اسلام و مکتب تشیع بود، همانگونه که جدّ مکرم امام حسن ^{علیه السلام}، حضرت محمد^{صلی الله علیه و آله و سلم} نیز در سال ششم هجری تاکتیک پذیرش صلح حدیبیه را در برابر مشرکان مکه پیگیری نمود و با این تدبیر شگرف از خون ریزی در آن شرایط جلوگیری نمود .
این عمل حکیمانه ی امام مجتبی ^{علیه السلام} در همیشه ی تاریخ ماندگار خواهد ماند و مورد ستایش هر عقل سلیم و دارای بصیرت قرار خواهد گرفت .
در این نوشتار کوتاه ضمن معرفی اجمالی شخصیت امام حسن ^{علیه السلام} سعی خواهد شد پس از ذکر حوادث قبل از صلح به دلایل این صلح عظیم تاریخی اشاره شود تا خواننده محترم به حکمت بی پایان آن پی برد، همچنین شبهاتی که بعضاً حول این مساله مطرح می شود تا حدود بسیاری پاسخ داده خواهد شد .

ادامه »

ضرورت پژوهش روشمند در نظام تعلیم و تربیت دینی

برکسی پوشیده نیست که تازگی و نامیرایی آثار دانشمندان بزرگ اسلامی وامدار «تحقیق ژرف» و «روشمند» آنان است. براین اساس نقش انکارناپذیر روش در تحقیقات علمی روشن و این نکته آشکار می شود که هر جامعه علمی، اگر در کارآمد کردن روش خود ناتوان باشد رو به افول خواهد رفت. حوزه علوم دین و معارف اسلامی که دانشگاه بزرگ تاریخی و دینی است، از این امر مستثنی نخواهد بود و با وضعیت فعلی و گرایش یا محدود شدن به چند روش نمی تواند برای آینده و دنیای متحول امروز سخن های نو داشته باشد. البته نباید فراموش کنیم که ساختار تشکیلاتی- به ویژه تا پیش از تحولات اخیر- در
غایت سادگی و کارآمدی بوده است. این ساختار را می توان ترجمان آموزه های دینی و فلسفی در زمینه هویت و جوهره الهی و علم و ضرورت پارسایی و پرهیز از تجمل و وارستگی عالمان دانشگاه دینی و ضرورت سودمندی علم و خدمت عالمان به جامعه دانست. عالمان دینی در قلمرو نفوذ علمی و معنوی خود، دست به تأسیس مراکز آموزشی می زده اند و سیاست ها و برنامه ها و مدرسان را هم خود بر می گزیدند؛ با وجود این، اغلب حوزه ها از نظر محتوا و روش الگویی واحد- اگر چه نامدون – تبعیت می کردند. حوزه ها در اغلب موارد تحت حمایت مالی و معنوی یک مرجع تقلید قرار داشتند (خامنه ای، 1365). ولی حالا زمانه متطور و متحول شده و بازنگری در ساختارهای آموزشی و پژوهشی آن حائز اهمیت فراوانی است. مدارس باید متحول شوند و دانشگاه ها متطور و حوزه ها بالنده تر و لذا بازکاوی ابعاد و شاخصه های امری ضروری است.
واژه کاوی

واژه پژوهش و پژوهیدن یعنی وارسی کردن واقعیت، به حقیقت امری رسیدگی کردن (1) و بررسی و رسیدگی کردن و بازجویی کردن (فرهنگ قریب) آمده است. این واژه بیشتر تحت عناوین «تدقیق» و «فحص» و مشابه به آنها استفاده می شده است. (2)
شاید بد نباشد به شیوه ارسطویی، سخن درباره تحقیق را از تعریف آن آغاز کنیم. اما آیا همان مشکلات و موانعی که بر سر راه تعریف علم است، تعریف تحقیق را نیز دشوار نمی کند؟
گفته اند علم را نمی توان تعریف کرد؛ زیرا همه چیز در پرتو آن روشن و تعریف می شوند، چگونه می توان برای علم تعریفی آورد که از او روشن تر و معرف آن باشد؟
اما اگر به شرح الاسم و تعریف لفظی قانع باشیم، تحقیق یعنی «ردیابی و مواجهه حقیقت جویانه با واقعیت های طبیعی و قراردادی است» و نظام پژوهشی، فرایندی است که این رویارویی و مواجهه را تسهیل می کند. از آنجا که پژوهش در حوزه علوم دین، هم از نوع مواجهه با طبیعیات تکوینی است و هم از سنخ رودررویی با اعتبارات تشریعی، دین، مجموعه ای قدسی از اعلان «هست ها» و ابلاغ «بایدها» است. محقق علوم دینی و نظام تعلیم تربیت اسلامی میان «هست» و «باید» در رفت و آمد است و آن دو (هست و بایدها) دو سر
حلقه تحقیق اند. اینکه پژوهشگر علوم دینی و فلسفی بداند در کجا ایستاده است و زمینی که باید بکاود چه نوع سنگ و خاکی دارد، و ابزار او برای حفاری و کاوشگری چیست، پیش شرط همه پیش نیازهای تحقیق است. (3)

ادامه »