سیمای حوزه

در این مقاله سعی شده حضرت فاطمه زهرا ^{عليها السلام} به عنوان الگویی نمونه برای خانواده‌ها به ویژه خانم‌ها معرفی شود. رفتارها و خصوصیات حضرت در شش بخش بیان شده است. در بخش اول به کودکی ایشان پرداخته شده که حضرت در آن سنین کودکی وقتی مادر را از دست دادن مایه آرامش پدر شدند و در زمانی که مردان قوی یارای دفاع از پیامبر را نداشتند حامی و پشتیبان پدر بودند. بخش دوم در رابطه با ازدواج و انتخاب همسر ایشان می‌باشد. حضرت در انتخاب همسر در مرحله اول رضایت پدر و بعد هم‌کفوی از لحاظ اعتقادی و ایمانی را مد نظر داشتند نه عوامل دنیوی و مادی را. در بخش سوم نحوه همسر داری این بانوی بزرگوار بیان شده است. عشق، محبت، جهاد، از خود گذشتگی، هم دلی، هم رازی، صبر و استقامت و جلب رضایت همسر از نمونه های بارز زندگی مشترک حضرت بیان شده است. در بخش چهارم مسئله حجاب فاطمی، وجوب حجاب و مصونیت بودن آن برای بانوان بیان شده است. حضرت در این رابطه می‌فرمایند بهترین چیز برای خانم‌ها این است که نه نامحرمی او را ببیند و نه او نامحرمی را. در بخش پنجم رفتارهای گفتاری و کرداری حضرت در تربیت فرزندان بیان شده است. ایشان همیشه فرزندانش را با الفاظ محبت آمیز خطاب می‌کردند و هیچگاه آنان را تنبیه بدنی نمی‌نمودند و همیشه خود را اولاتر از دیگران در نگهداری فرزندان خود می‌دانستند. زهد فاطمه زهرا ^{عليها السلام} در بخش ششم بیان شده است. زهد یعنی وارستگی از امور دنیوی. سرور زنان عالم زندگی را در کمال زهد و دوری از تجملات دنیا سپری کردند علاوه بر آن در این بخش اثرات نامطلوب تجمل گرایی بیان شده است.

تربیت صحیح یکی از آموزه های اصلی دین و از دغدغه های اصلی خانواده‌ها می‌باشد و از مسائلی است که اکثر مواقع فکر و ذکر انسان را به خودش مشغول کرده و علما و بزرگان دین نیز سفارشات زیادی در این رابطه بیان نموده‌اند. بی شک ائمه اطهار به گفته دوست و دشمن و بنا به اعتقاد ما شیعیان کسانی هستند که به کمال و معرفتی الهی دست یافتند و چه الگویی بهتر از فاطمه ^{عليها السلام} دخت پیمبر گرامی اسلام که امامان در دامان پر مهرش پرورش یافتند. فاطمه ^{عليها السلام} کسی بود که از مادیات و ظواهر دنیوی جدا شده و به مسائل توحیدی و اعتقادی پیوسته بود پدر و همسرش از او رضایت کامل داشته و از وجود او به آرامش می‌رسیدند و فرزندانی تربیت نمود که جهانی را تکان داده و اسم و رسمشان راه و روش تمامی آزاد اندیشان جهان گردید. پیامبر اکرم ^{صلي الله عليه و آله} می‌فرمایند: مردم به تربیت نیک نیازمندترند تا به زر و سیم. (1) تربیت، مرز بین انسانیت و حیوانیت می‌باشد زیرا تربیت است که باعث تیزهوشی و تزکیه اخلاق و در نتیجه خوشبختی انسان می‌شود. برای رسیدن به این هدف مطلوب، نیاز به زمینه‌ها و عوامل گوناگونی است، یکی از این عوامل، الگو پذیری از کسانی است که این راه پر پیچ‌وخم را رفته و به خودسازی رسیده‌اند. حضرت موسی با اینکه خود از پیامبران اولوالعزم بودند ولی در طی طریقت نیازمند حضرت خضر شدند.

طی این مرحله بی همرهی خضر مکن
ظلمات است بترس از خطر گمراهی

روانشناسان در تعریف الگو پذیری گفته‌اند: الگو پذیری فرایندی است که در آن شخص رفتارهایی را از طریق مشاهده یاد می‌گیرد و دوباره تولید می‌کند (روانشناسی شخصیت، ترجمه دکتر کدیور).امروزه به این عمل سرمشق گرفتن نیز می‌گویند. الگو پذیری نقش اساسی در شکل گیری شخصیت انسان‌ها دارد، چنانچه خداوند متعال در قرآن نکات و مثال‌های فراوانی از جنس بشر برای رهنمود انسان‌ها بیان فرموده‌اند. من جمله در سوره ممتحنه آیه 4 مسلمانان را به پیروی از حضرت ابراهیم (ع) و پیروانش، به عنوان اسوه ای حسنه و الگویی پرارزش دعوت کرده است. الگو خود باید راه رسیدن به خوشبختی و سعادت را طی کرده و به نتیجه مطلوب رسید باشد. بی شک ائمه اطهار به گفته دوست و دشمن و بنا به اعتقاد ما شیعیان کسانی هستند که به کمال و معرفتی الهی دست یافتند و چه الگویی بهتر از فاطمه (س) دخت پیمبر گرامی اسلام که امامان در دامان پر مهرش پرورش یافتند. فاطمه (س) کسی بود که از مادیات و ظواهر دنیوی جدا شده و به مسائل توحیدی و اعتقادی پیوسته بود پدر و همسرش از او رضایت کامل داشته و از وجود او به آرامش می‌رسیدند و فرزندانی تربیت نمود که جهانی را تکان داده و اسم و رسمشان راه و روش تمامی آزاد اندیشان جهان گردید. به روایتی پیامبر اکرم (ص) به علی (ع) فرمودند: می‌دانی چرا دخترم، فاطمه نامیده شد؟ عرض کرد بفرمایید. فرمودند: برای آنکه او و پیروانش از آتش دوزخ باز گرفته شده‌اند. (2) این دلیل خوبی بر سعادت اخروی او و پیروانش می‌باشد، و نیز اتمام حجتی بر تمام انسان‌های جهان و الگویی مطلوب برای کسانی که تربیت و اخلاق نیک را راه سعادت خود و نجات بشر دانسته‌اند. از این رو این بنده حقیر نیز افتخار دارد این اثر را به زیباترین نقش و نگار آفرینش، حضرت فاطمه زهرا (س) تقدیم نماید. در ضمن جا دارد از تمامی زحماتی که همسرم در خلق این اثر ناچیز متحمل گشتند تشکر و قدر دانی نمایم.

 بخش اول: کودکی پرشکوه فاطمه (ع)

به روایتی از شیعه و سنی، پیامبر اکرم (ص) در شب معراج زمانی که از بهشت عبور می‌کردند جبرئیل از میوه درخت طوبی به آن حضرت دادند و زمانی که پیامبر به زمین برگشتند، وجود فاطمه زهرا (س) از آن میوه بهشتی منعقد گردید. حضرت زهرا (س) مدت زمان کوتاهی از نعمت مادر برخوردار بودند. بنا به روایتی حدوداًٌ در پنج سالگی، جان سپردن مادر را نظاره گر شدند و در همان لحظات مایه آرامش پدر و مادرشان بودند. خدیجه کبری هنگام جان سپردن، فاطمه را به دست پیامبر سپردند و پیامبر را به خدا. او هنوز کودکی بیش نبود که غم بی مادری بر زندگیش سایه افکند. دخت گرامی پیامبر صدیقه کبری همانند دیگر کودکان مکه در رفاه و آسایش نبود فاطمه در سختی و رنج بزرگ شد و همیشه یار و غمخوار پدر بود و در انجام تبلیغات و رسالت پدر بزرگوارش همواره در کنار پدر بود و نقش مادر مهربان و فداکار را ایفا می‌نمود. در آن زمان که پیغمبر اسلام در حالی که در سجده بودند مورد بی حرمتی دشمن قرار گرفتند و با بی شرمی تمام شکمبه شتر را بر پشت ایشان فرو ریختند، زهرا (س) با دستان کوچک ولی به بزرگی یک آسمان عشق و مهربانی بدن پدر را پاک نمود و ابوجهل ویارانش را با شمشیر زبان مجازات کرده و نفرین فرمودند. (3) آری در زمانی که مردان دلاور جرأت دفاع از پیامبر را نداشتند این دختر خردسال بود که به دفاع از پدر برخاست.

بخش دوم: ازدواجی آسمانی

پیامبر اکرم می‌فرمایند:بهترین ازدواج آسان‌ترین آن است. (4) فاطمه (ع) از کمالات زیادی برخوردار بودند، کمالات شخصی، اصالت خانوادگی و دخت پیمبر بودن، این کمالات باعث شده بود که مردان زیادی از بزرگان عرب و اصحاب پیامبر به خواستگاری او بیایند ولی همه، جواب رد شنیدند. زیرا ملاک‌های انتخاب فاطمه (ع) بر مبنای ارزش‌های اسلامی بود. ملاک‌هایی که فاطمه (س) برای انتخاب همسر داشتند همه خداپسندانه و عاقلانه بود. با آنکه خود و پدرشان بالاترین مقام معنوی را داشتند ولی در ازدواج به دنبال رفاه و خوش گذرانی های کاذب نبودند. این بانوی والا مقام حضرت علی (ع) را با رضایت کامل پدر و به جهت کفویت در ایمان و اخلاق انتخاب نمودند. زمانی که امیر المومنین به خواستگاری دخت پیمبر رفتند تنها دارایی ایشان یک شمشیر، یک شتر و یک زره بود که به فرموده پیامبر اکرم (ص) زره مهریه حضرت فاطمه (س) گردیده و صرف تهیه وسایل ضروری زندگی‌شان شد. (5) آری این‌گونه باید ارزش‌های غلط درهم بشکند و ارزش‌های اصیل جایگزین آن گردد. ولی متأسفانه در زندگی کنونی ازدواج‌ها وسیله ای شده برای فخر فروشی بین اقوام و دوستان، و ظواهر و عناوین جایگزین ملاک‌های اخلاقی و فرهنگی شده است. مهم‌ترین ملاک ازدواج همان ملاک فاطمی یعنی کفویت و همانندی از لحاظ ایمان و اخلاق است نه همانندی اقتصادی و طبقاتی. مراسم ازدواج آسمانی الهی این دو دردانه آفرینش در کمال سادگی و به دور از تفخر و تجمل برگزار گردید. طعامی که متشکل از روغن، خرما و کشک بود از باقیمانده پول زره تهیه گردید و به عده کثیری از مردم و فقرا داده شد و در مجلس دعا و ذکر خدا فراموش نشد البته شادی و شادمانی نیز وجود داشت هنگامی که عروس را به منزل داماد می‌بردند پیمبر (ص) به دختران عبدالمطلب وزنان مهاجر و انصار فرمان داد تا شادی کنند و تکبیر گویان اشعاری نیز می‌خواندند که پر محتوا و همراه با ستایش الهی بود. ملاحظه می‌شود که اسلام با غنا و لهو و لعب مخالفت دارد نه با جشن و شادمانی. متأسفانه در عروسی‌هایی که امروزه برگزار می‌شود حتی اگر به دور از گناه و لهو و لعب باشد تجمل‌گرایی و پذیرایی‌های آنچنانی به چشم می‌خورد که با اصول اسلامی و شیوه نبوی و فاطمی مغایرت دارد. از خرید جواهرات گرفته تا جهیزیه های نا معقول و همین امر ازدواج جوانان را به تأخیر انداخته و مشکلات عدیده ای برای خانواده‌ها و جامعه ایجاد کرده است. از خود باید پرسید تا کجا می‌خواهیم پیش برویم؟ فخرفروشی‌ها و چشم و هم چشمی‌ها مردابی است که انتها ندارد و در این مسیر دست بالای دست زیاد است. مراسم‌های آبرومندانه و ساده و مملو از صفا و صمیمیت را کنار گذاشته و به جای آن برپا کننده جشن‌های خشک و بی روح مادی شده‌ایم. به قول پدر بزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها در قدیم بالعکس جشن‌های امروزی این مراسم‌ها سرشار از شادی، همبستگی و همکاری بود. برای جلوگیری از شکاف طبقاتی و تسریع ازدواج جوانان، مسلمانان و شیعیان باید از مسائل ظاهری و مادی که دست و پاگیر و هزینه بردار است چشم پوشی کنند، به خصوص خانواده های مرفه ای که توانایی مالی برگزاری مراسم‌های مجلل را دارند، تا الگویی برای قشر متوسط و پایین جامعه باشند و هزینه‌ها را در راه کمک به جوانان دم بخت، کمک به بیماران صعب‌العلاج، یتیمان و… صرف کنند که رضای خدا و پیغمبر خدا و فاطمه زهرا (س) در آن است.

ادامه دارد…..