سیمای حوزه

دختر در نگاه دين

نويسنده: ابراهيم اخوي

فرزند در نگاه دين، هديه اي از سوي خداوند به شمار مي آيد. پسر در اين نگاه، نعمت و دختر، نيکي و رحمت است. امام صادق (ع) در اين باره مي فرمايد: « البنون نعيم و البنات حسنات و الله يسال عن النعيم و يثيب علي الحسنات؛ پسران نعمتند و دختران حسنه و نيکي و خداوند از نعمت ها مي پرسد ولي بر نيکي ها پاداش مي دهد»؛ (1)
آموزه هاي ديني تلاش دارند تا همگان را به ارزشمندي دختران آگاه سازند و با سم زدايي از گمان هاي خرافي به جا مانده از جاهليت، امنتي رواني بيشتري را براي بالندگي دختران فراهم آورند. با نظري به سخنان معصومين به چنين ديدگاهي نزديک تر مي شويم.

مهر ويژه

پيامبر اعظم (ص) در سخني، مهرباني ويژه خداوند به دختران را چنين گزارش مي کند: «ان الله تبارک و تعالي علي الاناث اراف منه علي الذکور و ما من رجل يدخل فرحه علي امراه بينه و بينها حرمه الا فرحه الله تعالي يوم القيامه؛ خداوند بر دختران، مهربان تر از پسران است و هر کسي بانويي از محارم خود را شاد کند، روز قيامت از سوي خداوند شاد مي شود.»(2)
بر اين اساس، وجود دختر در خانه و سرپرستي آنان، توفيقي معنوي است که در اختيار والدين و سرپرستان قرار مي گيرد.
در خاطره اي ديگر از حضرت مي خوانيم: « بشر النبي ص بابنه فنظر في وجوه اصحابه فراي الکراهه فيهم فقال ما لکم ريحانه اشمها و رزقها علي الله عز و جل و کان ابا بنات؛ به پيامبر خدا (ص) بشارت تولد دختري دادند. حضرت با نگاهي به چهره اصحاب دريافت که آنها از اين خبر ناخرسندند. از اين رو فرمود: شما را چه شده؟ گلي به من داده شده که او را مي بويم و روزي اش بر عهده خداوند متعال است. حضرت پدر چند دختر بودند».(3)
در دعايي از حضرت براي پدر دختران چنين آمده است: « رحم الله ابا البنات. البنات مبارکات محببات و البنون مبشرات و هن الباقيات الصالحات؛ مهر ويژه خداوند بر پدر دختران باد. دختران مبارک و دوست داشتني اند و پسران بشارت دهندگانند و دختران باقيات صالحات اند.» (4)
ايشان بر اين بشارت خود افزودند: « من عال ابنتين او ثلاثاً کان معي في الجنه؛ هر کس سرپرستي دو يا سه دختر را داشته باشد، با من در بهشت خواهد بود» (5) و اينکه «من کان له ابنه فالله في عونه و نصرته و برکته و مغفرته؛ هر که را دختري است، خداوند ياري دهنده او، برکت بخش به او و آمرزنده او خواهد بود».(6)
امام صادق(ع) نيز در اين باره مي فرمايد: « من عال ابنتين… حجبتاه من النار؛ آنکه سر پرستي دو دختر… را عهده دار شود، اين کار او را از آتش و عذاب باز خواهد داشت.»(7)
در سخني ديگر، اين چنين فرمودند: « اذا اصاب الرجل ابنه بعث الله عز و جل اليها ملکا فامر جناحه علي راسها و صدرها و قال ضعيفه خلقت من ضعف المنفق عليها معان؛ آن گاه که مردي صاحب دختري شد، خداوند فرشته اي به سوي نوزادش روانه مي کند که بال بر سر و سينه او کشد و گويد: کودکي ضعيف آفريده شده است. انفاق کننده بر او از سوي خداوند ياري خواهد شد.»(8)

دامن زن، معراج مرد

ظرفيت بالاي دختران در جايگاه مادري، آن قدر ستوده است که مي تواند نسلي از نور را پديد آورد، چنان که درباره برترين زنان دنيا، حضرت زهرا(س) محقق شد. در نگاه دين به چنين مسئله اي توجه شده است:
حسن بن سعيد مي گويد: « ولد لرجل من اصحابنا جاريه فدخل علي ابي عبدالله فراه متسخطاً فقال له ابو عبدالله ارايت لو ان الله تبارک و تعالي اوحي اليک ان اختار لک او تختار لفنسک ما کنت تقول قال کنت اقول يا رب تختار لي قال فان الله قد اختار لک قال ثم قال ان الغلام الذي قتله العالم الذي کان مع موسي و هو قول الله عز وجل «فاردنا ان يبدلهما ربهما خيراً منه زکاه و اقرب رحماً» ابدلهما الله به جاريه ولدت سبعين نبياً؛ دختري به يکي از اصحاب ما داده شد. وي با چهره اي ناراحت نزد امام صادق (ع) آمد. امام به او فرمود: اگر خداوند به تو وحي مي کرد که من جنسيت فرزندت را برايت برگزينم يا تو خود انتخاب مي کني، چه مي گفتي؟ مرد گفت: مي گفتم تو برايم انتخاب کن! امام فرمود: خداوند براي تو [دختر] را برگزيد. سپس فرمود: خداوند به خانواده اي که پسر بچه آنها از روي حکمت توسط دانشمند همراه موسي [حضرت خضر نبي] از بين رفت، وعده جايگزيني اش با فرزند نيکوتر و مهربان تر داده بود، که آن فرزند دوم، دختري بود که بعدها مادر هفتاد پيامبر شد.[ يعني از خودش و نسلش پيامبران زيادي برگزيده شدند].(9)

بهترين فرزندان

امام خميني (رحمه الله) علاقه خاصي به فرزند دختر داشتند و به بعضي از خانم هاي فاميل که مي خواستند وضع حمل کنند، مي گفتند: « دعا کنيد که بچه شما دختر باشد، براي اينکه دختر به مراتب بهتر از پسر است. کسي که دختر ندارد، يعني اولاد ندارد.»(10)
با دقت در آموزه هاي ديني، به عمق و ريشه اين سخن حضرت امام پي مي بريم. در روايتي از پيامبر اعظم (ص) آمده است. «خير اولادکم البنات؛ بهترين فرزندان شما دختران هستند.» (11) ايشان در جمله اي ديگر فرمودند: « ما من بيت فيه البنات الا نزلت کل يوم عليه اثنتا عشره برکه و رحمه من السماء و لا ينقطع زياره الملائکه من ذلک البيت يکتبون لابيهم کل يوم و ليله عباده سنه؛ هر خانه اي که در آن دختر باشد، هر روز دوازده برکت و رحمت از آسمان ارزاني اش مي شود و زيارت فرشتگان از آن خانه قطع نمي گردد در حالي که در هر شبانه روز براي پدر آن دختران عبادت يک سال نوشته مي شود.»(12)

دختر و نيازها

نيازهاي دختران شکل هاي متنوعي دارد. بيشترين بخش نياز را مي توان در توجه مثبت و تأمين محبت جست وجو کرد. در نگاه ديني هم توجه ويژه به مسائل عاطفي و نيازهاي دختران شده است.
در سخني از پيامبر اعظم (ص) چنين آمده است: « من دخل السوق فاشتري تحفه فحملها الي عياله کان کحامل صدقه الي قوم محاويج و ليبدا بالائاث قبل الذکور فانه من فرح ابنه فکانما اعتق رقبهً من ولد اسماعيل و من اقر عين ابن فکانما بکي من خشيه الله و من بکي من خشيه الله ادخله جنات النعيم؛ کسي که از بازار چيزي خريده و براي خانواده اش به خانه مي برد، مانند برنده صدقه براي نيازمندان است و بايد در دادن اين تحفه ها از بانوان خانه شروع کند. به درستي هر که دختري [از فرزندانش] را خوش حال کند، مانند کسي است که بنده اي از فرزندان اسماعيل را آزاد کرده باشد و هر که پسر بچه اي را شاد گرداند، مانند کسي است که از خوف الهي گريسته باشد و هر که از خوف خدا بگريد خداوند او را در بهشت برين جاي خواهد داد.» (13)

خانواده و دختران

امن ترين و مطمئن ترين پايگاه براي دختران به ويژه دختران، خانواده آنهاست. شيوه رفتارهاي خانواده ها و ميزان موفقيت آنها در عملکرد مناسب مي تواند ضريب اطمينان بخشي را افزايش دهد. خانواده ها در عصر کنوني، نيازمند تربيت دختراني آگاه و توانمند براي دفاع از خويشتن و گزينش راهي صحيح براي رسيدن به موفقيت و سعادت هستند. در دنيايي که هجمه رسانه اي دشمن در صدد تزريق فرهنگ مسموم بيگانه به فضاي فکري و ساحت رواني دختران است تا از آنان به نام آزادي و تساوي، ابزارهاي دست و ويتريني جهت سودجويي هاي بيشتر بنگاه هاي اقتصادي بسازد، لازم است با اطلاع رساني بهنگام به دختران و همراهي آگاهانه و همدلانه با اين سرمايه هاي ارزشمند، آنان را در مسيري مطمئن بگذاريم.

دختران و ارتباط با جنس مخالف

يکي از آسيب هاي فراروي دختران امروز، سهولت ارتباط با جنس مخالف است. متأسفانه اين امر، فراگيري زيادي داشته و همه گير بودن سبب شده است تا نوجوانان بسياري آن را تجربه کنند. در اين ميان، دختران به دليل بافت عاطفي خاص خود، بيشتر آسيب پذيرند تحقيقات نشان داده است که انگيزه اصلي ارتباط با جنس مخالف را در دختران، دريافت محبت و توجه مثبت تشکيل مي دهد. در حالي که در پسران، انگيزه اصلي تأمين نيازهاي غريزي است که با اغواگري هاي پيچيده اتفاق مي افتد. لازم است خانواده ها و همراهان دختران نوجوان و جوان، پيش از بروز چنين ارتباطي، آنها را از آسيب هاي فردي، اجتماعي، اخلاقي و روان شناختي آگاه سازند و نيازهاي طبيعي شان را از روش هاي صحيح، مانند ايجاد گروه هاي دوستي هدف مند با جنس موافق و بهره وري بيشتر از زمان براي رسيدن به اهداف، تأمين کنند.

دختران و رسانه هاي نو

دختران امروز با ابزارهاي متعددي روبه ور هستند که استفاده نابجا از آنها مي تواند سرنوشتي دور از انتظار را براي شان رقم بزند. تلفن همراه، اينترنت، ماهواره و ديگر ابزارها، به همان اندازه که مي توانند خوب و مفيد باشند، زيان هاي آشکار و نهان فراواني با خود دارند.
از ديدگاه آسيب شناسانه مي توان تلفن همراه را منبع بزرگي براي توليد نارسايي ها و معضلاتي دانست که آشکارا يا پنهان در مناسبات زندگي کاربران نفوذ کرده است. تحقيقات اخير که در اين حوزه صورت مي گيرد و اخبار ناخوشايندي که گاه و بي گاه درباره مضرات پزشکي و رفتاري تلفن همراه از گوشه و کنار جهان به گوش مي رسد، بازبيني و نگرش دوباره براي استفاده از اين وسيله پر کاربرد و عادي شده را ضروري مي سازد. با گسترش امکانات ارتباطي در بين نسل جديد به ويژه نوجوانان، هر روز شاهد بروز آسيب هاي اخلاقي - تربيتي تازه اي در اين گروه سني هستيم. دختران نوجوان، به دليل گرايش به هيجانات و نيز کاستي تجارب و ناتواني در قلمرو تفکر، آسيب پذيري بيشتري از اين امکانات مدرن دارد. توسعه روز افزون دسترسي به ماهواره، اينترنت و در دسترس بودن تلفن همراه براي اين گروه، مشکلاتي را ايجاد کرده است.

پي‌نوشت‌ها:

1- الکافي، ج 6، ص 5، ح 12.
2- همان، ح 7.
3- من لايحضره الفقيه، ج 3، ص 482، ح 4693.
4- مستدرک الوسائل، ج 15، ص 116، ح 17700.
5- همان، ح 17701.
6- همان، ح 17702.
7- من لايحضره الفقيه، ج 3، ص 482، ح 4699.
8- همان، ح 4700.
9- الکافي، ج 6، ص 5، ح 11.
10- مسائل دختران، ص 119 ؛ زهرا اشراقي، فصلنامه حضور، ش 28، ص 398.
11- مستدرک الوسائل، ج 15، ص 117، 17708.
12-همان، ح 17709.
13- همان، ح 17715.

منبع:حسيني ايمني، سيد علي؛ اشارات، قم: مرکز پژوهش هاي اسلامي صدا و سيما، تابستان 1391.