سیمای حوزه

1- تقويت روزي:

آدم خوش اخلاق توانايي اش براي بدست آوردن روزي بيشتر از ديگران است. نقش اخلاق خوش و خوش رويي در تقويت روزي به راحتي قابل درك است. شما هنگامي كه مي خواهيد براي منزل خود چيزي تهيه كنيد، از چه كسي خريد مي كنيد؟ از كسي كه خوش اخلاق است يا بد اخلاق؟ هيچ كس از آدم بد اخلاق خوشش نمي آيد و دوست ندارد با او معامله كند.
اگر در يك محله، به طور مثال، دو ميوه فروش خوش اخلاق و بد اخلاق وجود داشته باشد، به طور قطع فرد خوش اخلاق مشتري بيشتري جذب مي كند تا فرد بد اخلاق. يك كارمند خوش رو و خوش برخورد، امكان استخدام بيشتري دارد تا يك كارمند بد اخلاق و خشن. اين موضوع كاملا روشن است و نياز به توضيح بيشتر ندارد.
در آموزه هاي ديني ما هم به آن اشاره شده است. در روايتي از علي عليه السلام آمده است: گنجينه هاي روزي در نرم خويي و گشاده رويي است . في سعه الاخلاق كنوز الارزاق. ( 1) و كسى كه اخلاقش بد باشد، روزى اش تنگ خواهد شد. و من ساء خلقه ضاق رزقه. (2)

2- تقويت پيوند دوستي:

انسان با قدرت اخلاق مي تواند دوستان فراواني براي خود بيابد. خوش اخلاقي پيو ندهاي دوستي را محكم و پايدار مي كند. يكي از عوامل مهم دوست يابي گشاده رويي و خوش اخلاقي است. آيا شما حاضريد با يك فرد بد اخلاق و پرخاش گر دوست شويد؟ اگر با چنين فردي دوستي كنيد، چه مقدار از اين رابطه خود لذت مي بريد؟ افراد بد اخلاق معمولا تنها مي مانند و دوستان بسيار كمي دارند و انسان هاي خوش اخلاق، ياران فراوان و روابط دوستانه صميمانه و پايدارتري دارند. برخي افراد گله مي كنند كه چرا قادر نيستند براي خود دوستي بيابند و يا دوستان خود را حفظ كنند. چرا پيوند هاي دوستي آنان زود گسسته مي شود؟ خوب است اين افراد پاسخ سوال خود را در نوع برخورد و اخلاق خود جستجو كنند.
هر كسي كه ياري مي طلبد دوست مي دارد با افرادي كه خوش رو هستند و اخلاقي نرم و جذاب دارند، پيوند دوستي و صميميت برقرار كند. پيامبرگرامي اسلام (صلي الله عليه و آله) به اين موضوع اشاره كرده و فرموده است. كسى كه اخلاقش نيكو باشد، دوستانش فراوان مى شوند و مردم به او انس مى گيرند. من حسن خلقه كثر محبوه و انست النفوس. (3) خوشرويي دوستي را پايدار مي كند. حسن الخلق يثبت الموده. (4) على(ع) فرمود: اخلاق بد، بدترين همنشين انسان است، دوستان انسان را فرارى مى‏ دهد و چيزى وحشتناك‏تر از بداخلاقى نيست.
و بالاخره در حديثى مى خوانيم كه لقمان حكيم به فرزندش چنين نصيحت مى كرد: فرزندم از بى حوصلگى و بداخلاقي و كم صبرى بپرهيز كه با داشتن اين صفات بد، دوستى براى تو باقى نمى ماند. اياك و الضجر و سوء الخلق و قله الصبر فلايستقيم علي هذه الخصال صاحب. (5)

3- تقويت سلامتي و سعادت:

آدم خوش اخلاق از بدني سالم، روحيه قوي، زندگي گوارا و لذت بخشي برخوردار است و اين توانايي در او هست كه براي خويش زندگي سعادت مندانه اي را بسازد. در مقابل، آدم بد اخلاق در رنج و عذاب بسر مي برد و زندگي ناگواري دارد. خوش اخلاق بودن آثار بسيار گران بهايي بر زندگي اين جهاني انسان مي گذارد. در چند روايتي كه از حضرت صادق آل محمد (ع) در اين باره نقل شده، آمده است: خوش اخلاقي زندگي را براي انسان ها گوارا مي كند. هيچ زندگى‏اى گواراتر از زندگى همراه با خوش اخلاقى نيست. هركسي كه خلقش نيكو شد، مشكلات و ناهمواري هاي زندگي برايش هموار مي شود و راه هاي زندگي برايش آسان مي گردد . علي (ع) فرمود: من حسن خلقه سهلت له طرقه. (6)
در روايت ديگري آمده است: بدرستي كه نيكوكاري و خوش خلقي، سرزمين ها را آباد مي كند و بر عمرها مي افزايد . ان البر و حسن الخلق يعمران الديار و يزيدان في الاعمار .(7)
شكي نيست كه عمران و آبادى در سايه اتّحاد و صميميّت و همكارى در ميان قشرهاى جامعه به وجود مى آيد، و آنچه باعث تحكيم اين امور شود، از عوامل مهمّ عمران و آبادى خواهد بود. طول عمر نيز مولود آرامش فكر و آسودگى خيال و جلوگيرى از فقر و همكارى و همبستگى اجتماعى است و اين امور در سايه اخلاق به دست مى آيد.
بدخلقي و خشم، انرژي بسيار مضر و خطرناكي براي خود انسان و اطرافيان توليد مي كند و باعث جوشش خون و و تند شدن ضربان قلب و شديد شدن جريان آن در رگ ها مي‌شود و اين چيزي است كه از چهره و چشمان انسان به وضوح آشكار مي‌گردد و چنانچه بارها تكرار شود باعث فشار خون و گاهي پاره شدن موي رگ هاي مغز و به دنبال آن در بسياري موارد باعث سكته قلبي و مغزي و فلج شدن برخي از اعضاي بدن انسان مي‌شود.
ـ از اميرمؤمنان على(عليه السلام) پرسيدند: چه كسى غم و اندوهش از همه بيشتر است؟ من ادوم الناس غما. قال(عليه السلام): فرمود: كسى كه از همه اخلاقش بدتر است! اسوئهم خلقا. (8)
همچنين آن حضرت فرمود: چهار چيز است به هر كس داده شود خير دنيا و آخرت به او داده شده است: راستى در سخن گفتن و اداء امانت، و عفّت شكم (پرهيز از حرام) و حسن خلق. اربع من اعطيهن فقد اوتي خير الدنيا و الاخره. صدق حديث و اداء الامانه و عفه بطن و حسن خلق. (9)
شماره آينده اين مقاله، سه نمونه ديگر از کارهايي که به مدد قدرت خوش اخلاقي مي توان انجام داد، بررسي مي شود. با ما همراه باشيد و ما را نيز با يک رأي يا نظر، با خويش همراه کنيد.

پي نوشت ها:

1- بحارالانوار، ج 77، ص 53.
2- غرر الحكم.
3- همان.
4- بحارالانوار، ج 77، ص 15 0.
5- بحار، ج 10، ص 419.
6- شرح غررالحكم ، ج 5، ص 306 .
7- بحارالانوار ،‌ج 71، ص 395 .
8- بحار، ج 10، ص 419.
9- غرر الحكم.

نویسنده: سید مصطفی علم خواه

صفحات: 1· 2