سیمای حوزه

وجوه نوزده گانه امر به معروف و نهى از منكر در قرآن کریم

با تامل در آياتى كه در آن ها به نوعى سخن از امر به معروف و نهى از منكر است، درمى يابيم كه اين آموزه در قرآن كريم داراى اشكال و وجوه گوناگونى است. در اين مقال تلاش خواهيم كرد تا اين وجوه را مشخص كرده و درباره هر يك توضيحات كوتاهى ارايه كنيم.
۱) عام و خاص
خداوند نيز آمر به معروف و ناهى از منكر است. اين امر و نهى را مى توان در دو گروه جاى داد: الف: امر و نهى عام: اين نوع از امر و نهى دقيقا مشابه اوامر و نواهى بسيارى است كه در آيات گوناگون آمده و خداوند به تمامى «مومنين و مومنات» سفارش بيان آنها را نموده است. اين اوامر و نواهى شكل وعظ و نصيحت عام دارد. مثل آن كه گفته شود: عدالت بورز، به خويشان و نزديكانت احسان كن، از فحشا دورى كن و غيره: «ان الله يأمرو بالعدل و الاحسان و ايتا ذى القربى و ينهى عن الفحشاء و المنكر و البغى يعظكم لعلكم تذكرون» (بقره، ۹۳). به درستى كه خداوند امر مى كند به عدل و نيكويى و عطا كردن به خويشان نزديك و نهى مى كند از كار زشت و كردار بد و ستم.
ب: امر و نهى خاص: هر چند اين نوع از امر و نهى نيز به عموم «مومنين و مومنات» سفارش شده است، اما از آنجا كه فراوان تكرار شده و اساسا علت اصلى ارسال رسل اين امر ونهى بنيادين است، مى توان آن را امر و نهى خاص (بلكه خاص الخاص) ناميد. «و لقد بعثنا فى كل امه رسولاً ان اعبدوالله واجتنبوا الطاغوت» (نحل، ۳۶). به ميان هر ملتى پيامبرى مبعوث كرديم كه خدا را بپرستيد و از طاغوت دورى جوييد. بنابراين روشن گرديد كه خاص ترين امر به معروف همانا امر به توحيد و خاص ترين نهى از منكر، نهى از طاغوت (غير خداوند) است. كافى است به آيات زير دقت كنيد تا خاص بودن و اساسى بودن اين امرو نهى برجسته گردد:

صفحات: 1· 2