سیمای حوزه

مشعلي تابناک و فروزنده ، در يازدهم ذيقعده 336 هـ . ق در عکبراي بغداد پاي هستي بر جهان گذارد و «محمد» نام وي گرديد . از آنجا که پدر او شخصي پارسا و مذهبي بود و به تعليم اشتغال داشت ، «ابن المعلم» لقب وي شده و پس از چندي «عکبري» و «بغدادي» دو لقب ديگر او گرديد.
محمد دوران کودکي خود را با «بزرگي» مي گذراند. فراست و تيزهوشي او خبر از گذشته اي پاک ، از خاندان خويش و آينده اي روشن در بغداد و جهان اسلام مي داد . عشق و شور فراوان به تحصيل موجب شد که همراه پدر به بغداد رفته و فراگيري علم و دانش را آغاز کند . او از نشاط وافر و فرح بخش بسياري در مطالعه برخوردار بود . عطر اخلاص در وجود محمد کار را بدانجا رسانيد که در پنج سالگي براي او از ابن الياس اجازه روايت گرفته اند و در حالي که هفت سال و چند ماه داشت از ابن سماک نقل روايت کرده است . وي فرزانه اي تلاشگر گرديد به طوري که پيش از دوازده سالگي از برخي محدثان روايت اخذ کرده و از استاد خويش ، شيخ صدوق قبل از بيست سالگي حديث شنيده است .

تحصيلات و استادان

«ابن معلم » سرو وجود خود را از چشمه ي دانش بغداد طراوت و شادابي بخشيد و از محضر بيش از هفتاد نفر از بزرگان ، بهره ي علمي برد. از محضر مظفربن محمد، ابوياسر و ابن جنيد اسکافي، «کلام و عقايد» آموخت و از درس حسين بن علي بصري و علي بن عيسي زماني بهره جست . «فقه» را نزد جعفربن محمد بن قولويه فرا گرفت و از محضر اديب و مو رخ چيره دست محمد بن عمران مرزباني «علم روايت » آموخت . ابن حمزه طبري ، ابن داود قمي ، صفوان و شيخ صدوق ديگر اساتيد «محمد» بودند که شهد شيرين دانش را در کام جان او ريختند .
در ميان استادان وي عالماني از شهرهاي مختلف مانند قم ، کوفه ، بصره، ساري، طبرستان ، حلب، قزوين، بلخ ، مراغه و همدان ديده مي شوند.

جهان اسلام در عصر «مفيد»